Το VBAC, ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή δεν αποτελεί πλέον εξαίρεση. Ούτε δημιουργεί ερωτηματικά. Στις μέρες μας, η τάση να βιώνει το ζευγάρι μαζί τη γέννηση των παιδιών του με φυσιολογικό τοκετό, μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο. Ο ενθουσιασμός των νέων γονιών βρίσκει αρκετούς γιατρούς επιφυλακτικούς κι άλλους ακόμα πιο πεπεισμένους για την κοινή πορεία φύσης και επιστήμης. Προσωπικά, ως υπέρμαχος του φυσιολογικού τοκετού σε ποσοστό 98% στην πορεία όλων αυτών των χρόνων που είμαι δίπλα στις ασθενείς μου, πραγματικά χαίρομαι.
Γιατί κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να βιώσει την εμπειρία του τοκετού με τον τρόπο που η ίδια επιθυμεί, και κάθε γυναίκα που το θέλει πραγματικά μπορεί να γεννήσει με ασφάλεια με φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική.
Τι είναι το VBAC, πότε και πώς πρέπει να γίνεται;
«Το VBAC, (συντομογραφία) του Vaginal Birth After Cesarean που σημαίνει Κολπικός Τοκετός μετά από Καισαρική Τομή, στην Αγγλία που σπούδασα θεωρείται μια απολύτως ασφαλής επιλογή μετά από προηγούμενη γέννα με καισαρική. Οι επικριτές του VBAC, ανατρέχουν πολύ στο 1916, τότε που ο Edwin Cragin δήλωνε σε μια δημόσια ομιλία του: «Οnce a caesarean always a caesarean», (Μια φορά καισαρική, πάντα καισαρική). Ώσπου ένας γυναικολόγος στην Αγγλία γέννησε με φυσιολογικό τοκετό μία βρετανίδα, στην οποία ο ίδιος είχε κάνει καισαρική και απέδειξε ότι το VBAC μετά από καισαρική και ασφαλές είναι κι απολύτως επιτυχές. Στον Καναδά και στην Αμερική άλλωστε, γιατροί και επιστημονικά στελέχη υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να ενσωματωθεί στα μέτρα της κρατικής ιατρικής μέριμνας, έτσι ώστε όλες οι γυναίκες που έχουν ήδη κάνει καισαρική να μπορούν να επιλέξουν, αν θέλουν να γεννήσουν με VBAC το επόμενο παιδί τους. Πολλές ιατρικές έρευνες υποστηρίζουν ότι μια επιπλέον καισαρική είναι πολύ πιο επικίνδυνη από το VBAC για την επίτοκο και το νεογνό. Επαναλαμβάνω, η καισαρική δεν παύει να είναι χειρουργείο κι ως τέτοιο, μόνο ως επείγουσα ιατρική πράξη πρέπει να αντιμετωπίζεται, και όχι επιλεκτική.
Ερωτήματα κι απορίες
Πολλές γυναίκες ρωτούν πόσο διάστημα πρέπει να μεσολαβήσει μετά από έναν τοκετό με καισαρική για να ξαναμείνουν έγκυοι και να γεννήσουν με VBAC;
Η απάντηση είναι ότι ιδανικά πρέπει να μεσολαβήσει ένα διάστημα 18-24 μηνών.
Και πώς πρέπει να γίνεται το VBAC;
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός επιτυχημένου VBAC είναι η σωστή επιλογή ενός έμπειρου ιατρού σε θέματα Ιατρικής Εμβρύου και Κύησης Υψηλού Κινδύνου, πλαισιωμένου από μια εξειδικευμένη ιατρική ομάδα (η οποία να παρέχει μαιευτική, αιματολογική και νεογνολογική υποστήριξη). Επιπλέον, απαιτείται εντατικότερη παρακολούθηση τόσο της ίδιας της μητέρας όσο και του εμβρύου καθόλη τη διάρκεια της κύησης, για να φτάσουμε σε αυτήν την πρωτόγνωρη εμπειρία του φυσικού τοκετού που μόνο η φύση και το γυναικείο σώμα θα μπορούσε να προβλέψει. Η δύναμη, και η επιβεβαίωση της γυναίκας μετά από όλη αυτή την προσπάθεια που καταβάλλει, το δέσιμο με τον σύντροφό της, ο οποίος παρών κι αυτός στη στιγμή του τοκετού κόβει τον ομφάλιο λώρο, και η επαφή δέρμα με δέρμα με το μωρό της που παίρνει αμέσως στην αγκαλιά της, είναι πραγματικά συγκλονιστική.
Ας δούμε όμως πιο επιγραμματικά τα υπέρ και τα κατά:
Ποιο είναι πραγματικά το ρίσκο του VBAC;
Ο κίνδυνος ρήξης της μήτρας, να ανοίξει δηλαδή η παλιά τομή εξαιτίας της προηγούμενης καισαρικής ουσιαστικά είναι ελάχιστος και ούτως ή άλλως το ενδεχόμενο να γίνει κάτι τέτοιο είναι της τάξεως του 0,5%, κάτι που ένας έμπειρος εμβρυομητρικός γυναικολόγος με ένα επιτελείο καταρτισμένων συνεργατών μαζί του μπορεί να διασφαλίσει. Ο γιατρός που θα αναλάβει θα πρέπει να ελέγξει τον ιατρικό σας φάκελο, ώστε να μην υπάρχει ιστορικό ρήξης σε προηγούμενο τοκετό, οι προηγούμενες καισαρικές να μην είναι παραπάνω από δύο, και να διαπιστώσει τι είδους τομής έχετε από την προηγούμενη καισαρική. Αν η τομή δεν είναι σχήματος Τ, κι όχι ψηλότερα στη μήτρα αλλά κοντά στον τράχηλο, το VBAC είναι πιο ασφαλές. Άλλωστε, οι περισσότερες γυναίκες σήμερα έχουν χαμηλά την τομή, στην κάτω μοίρα της μήτρας. Ενώ, το VBAC έχει λιγότερες πιθανότητες επιτυχίες όταν το βάρος του παιδιού που θα γεννηθεί προβλέπεται να είναι μεγάλο (άνω των 4 κιλών), και η ηλικία της μητέρας υπερβαίνει τα 40 έτη.
Ποια ακριβώς είναι τα βήματα ενός ασφαλούς VBAC;
Η επιλογή ενός ειδικού στην Ιατρική Εμβρύου και μιας έμπιστης ομάδας που θα τον πλαισιώσει, ώστε το ζευγάρι και ιδίως η επίτοκος που θα ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες τους (θα κάνει για παράδειγμα, όλους τους υπερηχογραφικούς κι άλλους ελέγχους της, δεν θα πάρει περιττό βάρος, θα γυμναστεί, κ.α.), θα τη βοηθήσει να κτίσει σταδιακά αυτό το αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας που τόσο έχει ανάγκη, και με την καθοδήγηση του γιατρού της και την υποστήριξη της μαίας της να βιώσει έναν αξέχαστο τοκετό.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του VBAC έναντι της καισαρικής;
Για τη μητέρα είναι μια βαθιά ικανοποίηση και μια ακόμα βαθύτερη σωματική και συναισθηματική μεταμόρφωση, μέσα από μια απολύτως φυσική διαδικασία που την απαλλάσσει από ένα περιττό χειρουργείο. Ενώ ταυτόχρονα, με την επαφή δέρμα με δέρμα, δημιουργείται αμέσως ένας έντονος δεσμός με το παιδί της. Μια άλλη διαφορά, είναι ότι σχεδόν αμέσως μετά από αυτόν τον ατραυματικό σηκώνεται από το κρεβάτι, περπατάει, και βγαίνει γρηγορότερα από το νοσοκομείο χωρίς να μεσολαβήσει καμία αναγκαστική περίοδος ανάρρωσης.
Δεν λείπουν όμως και τα πλεονεκτήματα για το νεογέννητο. Το πέρασμα από τον κόλπο της μητέρας δυναμώνει το αναπνευστικό και το ανοσοποιητικό του σύστημα, μειώνει τις μελλοντικές πιθανότητες παιδικού άσθματος και παχυσαρκίας, ενισχύει το δεσμό με τους γονείς, και διευκολύνει τον θηλασμό που ξεκινάει άμεσα.
Αντίθετα, μια ακόμα καισαρική ενέχει μεγαλύτερη πιθανότητα συμφύσεων στην κοιλιακή χώρα της εγκύου, με πιθανό το ενδεχόμενο αιμορραγίας σε αυτόν ή τον επόμενο τοκετό, και την αύξηση της νεογνικής νοσηρότητας με μεγάλη πιθανότητα αναπνευστικής δυσχέρειας στο βρέφος.
Πόσο μεγάλος είναι ο φόβος του τοκετού και κατά πόσο είναι δικαιολογημένος;
Ξέρω από ασθενείς μου που έκαναν VBAC μετά από καισαρική ότι ακόμα και το στενό τους περιβάλλον αρχικά ήταν ενάντια στην απόφασή τους αυτή. Ίσως επειδή όταν κάτι θεωρείται πάγια πρακτική, μια άλλη διαδικασία ξαφνιάζει, ανατρέπει τα δεδομένα, μας ξυπνάει την υπερπροστατευτικότητα, και το φόβο καμιά φορά των δικών μας ανθρώπων. Αλλά δεν είδα ποτέ κανέναν και κυρίως καμιά νέα μητέρα που να μετάνιωσε που το έκανε. Το αντίθετο μάλιστα, θα έλεγα ότι οι αντιδράσεις τους γεννώντας το παιδί τους φυσιολογικά, με VBAC, χωρίς πόνο και με τόση καλή ψυχολογία είναι τόσο έντονες και βαθιές που εντυπωσιάζουν ακόμα και μένα τον ίδιο, κι ας έχω ζήσει εξαρχής όλη τη διαδικασία της κύησης και του τοκετού μαζί τους.
Και πόσο διαδεδομένη είναι η πρακτική των καισαρικών στη χώρα μας;
Ως καθηγητής Μαιευτικής-Γενετικής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, και συνεργαζόμενος με πολλές κρατικές γυναικολογικές κλινικές ανά την Ελλάδα μέσω των φοιτητών μου αλλά κι ως επιστημονικός τους συνεργάτης ξέρω ότι υπάρχει ένα ποσοστό τοκετών που πραγματοποιούνται είτε με προγραμματισμένη είτε με επείγουσα καισαρική. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό των καισαρικών υπερβαίνει το 52%, ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) πρέπει να είναι γύρω στο 15%.
Συμπέρασμα
Κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να φέρνει στον κόσμο το παιδί της όπως αυτή το επιθυμεί και κάθε γέννηση ενός παιδιού (ασχέτως της μεθόδου με την οποία γίνεται) είναι μια κατάκτηση. Εξάλλου, η καισαρική σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται όχι μόνο σωτήρια αλλά και η μόνη λύση, μην το ξεχνάμε. Παρ’ όλα αυτά, ίσως γιατί αποτελεί πλέον πάγια τακτική στη χώρα μας ως προς τις γεννήσεις, κάθε φορά που μια γυναίκα μετά από καισαρική αποφασίζει να γεννήσει φυσιολογικά, επιλέγει δηλαδή τη μέθοδο VBAC, προσωπικά χαίρομαι. Όχι μόνο γιατί γλυτώνει ένα χειρουργείο, αλλά γιατί επιλέγει αυτό που θέλει και το καταφέρνει. Κι αυτή η στιγμή είναι τόσο ξεχωριστή που δεν εξηγείται με λόγια, ούτε μεταφέρεται το συναίσθημα.
